Trao đổi với Dân Việt sáng 7/3, TS.Phùng Hà, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho rằng, chiến sự Nga – Ukraine khiến nhiều mặt hàng trong chuỗi cung ứng vật tư nông nghiệp, trong đó có giá phân bón có thể tiếp tục ở mức cao.

Theo TS.Phùng Hà, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam, chiến sự Nga – Ukraine khiến nhiều mặt hàng trong chuỗi cung ứng vật tư nông nghiệp, trong đó có giá phân bón tăng phi mã. Ảnh: I.T

Giá phân bón tăng mạnh lần thứ 3 trong khoảng 50 năm do tác động chiến sự Nga - Ukraine

Chiến sự Nga – Ukraine nổ ra kèm theo đó là hàng loạt các biện pháp trừng phạt của Mỹ, EU nhắm vào Nga ngay lập tức đã có những tác động lên các doanh nghiệp đang có hoạt động xuất nhập khẩu nông, lâm thủy sản, vật tư nông nghiệp tại thị trường Nga. Với ngành phân bón, Nga cũng là thị trường nhập khẩu quan trọng. Ông đánh giá như thế nào về tác động của chiến sự Nga – Ukraine với thị trường giá phân bón?

- Như bạn đã biết, từ đầu năm 2020 đến nay chứng kiến việc giá phân bón tăng phi mã. Đây cũng là lần tăng mạnh thứ 3 trong khoảng 50 năm trở lại đây.

Nguyên nhân tăng giá phân bón bao gồm, giá dầu, giá khí tự nhiên tăng mạnh, trong khi chi phí này nhiều khi chiếm 70% đến 90% chi phí sản xuất (khí thiên nhiên cho sản xuất amoniac).

Giá khí tự nhiên đã tăng đột ngột, đặc biệt là ở châu Âu, có lúc đã tăng hơn 300%. Giá dầu đã tăng lên mức cao nhất trong gần 3 năm trở lại đây, cụ thể, giá dầu thô ngày 07/3/2022 đã đạt mức kỷ lục, giá dầu thô Brent ở mức 128,7 USD/thùng. Trong khi, giá dầu Brent cùng thời điểm này của các năm 2019, 2020, 2021 giao động ở mức 60-80 USD/thùng.

Các biện pháp trừng phạt từ Liên minh châu Âu áp dụng đối với Belarus, quốc gia chiếm tới 20% sản lượng cung kali (MOP) toàn cầu, đã ảnh hưởng đến tổng lượng kali xuất khẩu.

Giá dầu tăng dẫn đến giá nguyên liệu sản xuất phân bón tăng, giá phân bón tăng sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung và giá lương thực, Nga và Trung Quốc, hai quốc gia chiếm lượng lớn phân bón xuất khẩu trên toàn cầu đã quyết định hạn chế xuất khẩu phân bón hóa học để ngăn chặn sự thiếu hụt trên thị trường nội địa và dẫn đến tăng giá.

Cụ thể, Trung Quốc đã kiểm soát xuất khẩu 29 loại phân bón xuất khẩu từ ngày 15/10/2021, bao gồm Urea, DAP, MAP, NPK, NP/NPS, MOP, SOP, ammonium chloride và ammonium nitrate.

Ngày 17/11/2021, Nga hạn chế xuất khẩu phân bón nitơ và phân bón tổng hợp chứa nitơ trong 6 tháng để cố gắng kiềm chế sự tăng giá trong bối cảnh giá khí đốt tăng cao.

Hạn ngạch xuất khẩu phân đạm dự kiến là 5,9 triệu tấn; hạn ngạch đối với phân bón chứa Nitơ ở mức 5,35 triệu tấn. Hạn ngạch dự kiến sẽ được áp dụng từ ngày 1/12/2021 đến ngày 31/5/2022.

Nói thêm cho rõ, năm 2020, Nga đứng đầu thế giới về xuất khẩu phân bón, đạt 7 tỷ USD, theo sau là Trung Quốc với 6,6 tỷ USD và Canada với 5,2 tỷ USD, Mỹ đứng thứ tư với 3,56 tỷ USD. Năm 2019, Nga xuất khẩu tới 8,58 tỷ USD phân bón, mặt hàng xuất khẩu lớn thứ bảy của Nga.

Khi xung đột Nga – Ukraine xảy ra, Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và các đối tác phương Tây hôm 26/2/2022 đã nhất trí loại một số ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán liên ngân hàng SWIFT (Society for Worldwide Interbank and Financial Telecommunication).

Việc Nga bị loại khỏi hệ thống SWIFT sẽ khiến các ngân hàng của nước này không thể chuyển tiền ra hoặc nhận tiền từ nước ngoài. Điều này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến xuất khẩu tất cả các mặt hàng, trong đó có phân bón của Nga.

Tác động chiến sự Nga - Ukraine, nhiệm vụ quan trọng là đảm bảo nguồn cung, không để thiếu phân bón

Trước những khó khăn do tác động của chiến sự Nga – Ukraine như ông đã phân tích ở trên, hiện, các doanh nghiệp trong ngành phân bón đã có những chuẩn bị gì để đảm bảo nguồn cung, không để thiếu phân bón, thưa ông?

Trước những biến động về giá phân bón như trên, việc đảm bảo nguồn cung, không để thiếu phân bón sẽ đóng vai trò quan trọng. Đây thực sự vừa là cơ hội vừa là nhiệm vụ của các nhà sản xuất phân bón trong nước.

Hiện, các nhà máy sản xuất phân bón trong nước đã sản xuất được hầu hết các loại phân bón chủ lực như: urea, DAP, Supe lân, lân nung chảy, nitrat amon, NPK, trong khi đó, phân SA và kali,... phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu.

Năm 2021, sản xuất trong nước bao gồm các loại urea của 4 nhà máy, DAP của 2 nhà máy, phân bón chứa lân (bao gồm lân nung chảy, supe lân), các loại phân bón NPK,…của hàng trăm nhà máy khác đạt khoảng 7 triệu tấn, tăng 6 % so với cùng kỳ.

Trong đó, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam đã sản xuất và cung ứng cho thị trường hơn 3,5 triệu tấn phân bón các loại từ urea, đến DAP, supe lân, lân nung chảy, NPK,..,

Hai đơn vị thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí sản xuất 1,035 triệu tấn, Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau sản xuất 898.000 tấn (bao gồm urea, NPK, phân bón hữu cơ,..).

Các công ty sản xuất phân bón khác như Công ty Apromaco, Công ty Tiến Nông, Công ty Phân bón Hà Lan, Công ty Phân bón Việt Nhật, Công ty Phân bón Ba Con Cò, Tập đoàn Quế Lâm, Tổng công ty Phân bón Sông Gianh, Nhà máy Amon Nitrat của Tổng công ty Hóa chất mỏ thuộc TKV)… đều đạt kết quả sản xuất khả quan.

Với người nông dân, để giảm chi phí sản xuất trong bối cảnh giá phân bón tăng do tác động của chiến sự Nga - Ukraine, ông có khuyến cáo gì?

Giá phân bón cao, ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp, thu nhập của bà con nông dân. Chi phí từ phân bón, tùy thuộc loại cây trồng, tùy thuộc thời tiết, tùy thuộc thổ nhưỡng, dao động từ 30-60% giá trị vật tư đầu vào của sản xuất nông nghiệp.

Để tìm cách giảm chi phí, trồng trọt có lãi, bà con nông dân đã và đang tìm cách thay thế, sử dụng các loại phân bón khác rẻ hơn, hợp lý hơn, tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ.

Bà con cũng cần áp dụng triệt để khuyến cáo của Bộ NNPTNT, 5 đúng khi bón phân: Bón đúng chủng loại phân; Bón đúng nhu cầu sinh lý của cây; Bón đúng nhu cầu sinh thái; Bón đúng vụ và thời tiết; Bón đúng phương pháp.

Trước tình trạng vật tư nông nghiệp tăng mạnh, lợi nhuận từ trồng trọt sẽ giảm nhiều, bà con nông dân rất mong giá phân bón sớm giảm mạnh tạo điều kiện cho nông dân giảm chi phí sản xuất và đảm bảo thu nhập trong vụ hè thu 2022 và các vụ sản xuất tiếp theo.

Tuy nhiên, tôi cho rằng, ngoài các biện pháp đang thực hiện, ngành chức năng cũng nên nghĩ tới những chính sách cụ thể hỗ trợ để bà con nông dân mua được phân bón ở mức giá canh tác, trồng trọt có lợi nhuận phù hợp.

Xin cảm ơn ông!