Trong khi thị trường phân bón toàn cầu được dự báo sẽ đạt tổng giá trị 150 tỉ USD vào năm 2020, Trung Quốc cũng đang trở thành nhà sản xuất phân bón hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích thị trường hóa chất, ngành sản xuất phân bón Trung Quốc chỉ đạt tốc độ tăng trưởng yếu trong cả năm 2016. Trong đó, sự suy giảm sản lượng phân lân đang là nguyên nhân chính gây ra nhiều lo ngại cho toàn bộ ngành sản xuất phân bón tại đây.

Theo các nhà phân tích, yếu tố chính gây ra sự suy giảm sản lượng nói trên là sự thay đổi chiến lược của các nhà phân phối phân bón: họ không duy trì chính sách dự trữ hàng như trước mà đang chuyển hướng sang cách tiếp cận linh hoạt hơn, đó là mua và cung ứng khi khách hàng có nhu cầu. Trong khi đó, những trận bão lớn tại Đông Nam Á và tình trạng khô hạn ở châu Phi do hiện tượng thời tiết El Nino gây ra đã dẫn đến sự suy giảm nhu cầu phân bón trong năm 2016.

Sang năm 2017, một số dấu hiệu hồi phục đầu tiên trên thị trường phân bón Trung Quốc đã bắt đầu xuất hiện. Những chỉ báo tích cực đầu tiên là các công ty phân phối đã lại bắt đầu dự trữ phân bón cho mùa đông. Trong khi đó, hiện tượng El Nino đã tạm thời kết thúc và sản xuất nông nghiệp ở những nước bị ảnh hưởng của thời tiết trong thời gian qua lại gia tăng, dẫn đến nhu cầu phân bón cao hơn.

Mặc dù vậy, các chuyên gia phân tích thị trường cho rằng thị trường phân bón Trung Quốc có khả năng sẽ tiếp tục giữ ở mức thấp trong năm 2017. Trên thực tế, năm 2017 sẽ cho thấy sự suy giảm đáng kể của sản lượng, nhu cầu và khối lượng xuất khẩu phân bón ở Trung Quốc. Một yếu tố quan trọng dẫn đến xu hướng này là những nỗ lực mới của chính phủ Trung Quốc nhằm thực thi các biện pháp bảo vệ môi trường. Một số yếu tố khác gồm có sự tiếp tục của quá trình giảm tỷ lệ vận hành công suất, sự suy giảm của nhu cầu nội địa, tình trạng suy yếu của thị trường xuất khẩu và sự tăng giá phân bón do chi phí gia tăng.

Tỷ lệvận hànhcông suất giảm

Năm 2016, công suất phân bón của Trung Quốc đạt 131,67 triệu tấn, sản lượng thực tế đạt 80,11 triệu tấn. Nhưng so với nhu cầu tương đối thấp là 66,10 triệu tấn, sản lượng phân bón dư thừa trong năm lên đến 14 triệu tấn. Tình trạng dư thừa công suất phân bón sẽ là vấn đề lớn đối với Trung Quốc trong năm 2017, buộc nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm sản xuất do giá bán thấp và lợi nhuận rất thấp. Nếu tỷ lệ vận hành công suất tại các doanh nghiệp thấp hơn, sản lượng phân bón năm 2017 sẽ giảm.

Nhu cầu nội địa giảm

Do quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa, diện tích đất sử dụng cho mục đích nông nghiệp tại Trung Quốc ngày càng giảm, dẫn đến nhu cầu phân bón giảm theo. Diện tích canh tác thực tế cũng giảm do giá nông sản giảm khiến cho người nông dân không còn hứng thú với việc mở rộng diện tích canh tác.

Hơn nữa, chính phủ Trung Quốc đã công bố kế hoạch không tăng mức sử dụng phân bón. Nhiều cơ quan chính phủ đang nghiên cứu tìm cách tăng hiệu quả của phân bón để giảm lượng sử dụng. Theo kết quả của những nghiên cứu và thử nghiệm mới đây, nhu cầu sử dụng phân bón sẽ còn tiếp tục giảm. Một số loại cây trồng ở phía Bắc và phía Nam Trung Quốc đã được chứng minh là cần ít và/hoặc ít phân bón hơn so với hiện nay. Kết quả là nhu cầu phân bón trong năm 2017 sẽ còn giảm tiếp.

Thị trường xuất khẩu suy yếu

Trung Quốc đã tuyên bố sẽ hủy bỏ một số chính sách ưu đãi cho ngành sản xuất phân bón. Điều này sẽ dẫn đến chi phí sản xuất của các nhà sản xuất phân bón tại đây cao hơn, giảm ưu thế cạnh tranh của phân bón Trung Quốc trên thị trường toàn cầu. Hơn nữa, trên toàn cầu hiện cũng đang có tình trạng dư thừa phân bón, vì vậy khối lượng xuất khẩu phân bón của các nước nhìn chung sẽ giảm.

Theo ước tính của các chuyên gia, xuất khẩu phân bón của Trung Quốc trong năm nay sẽ giảm khoảng 10%.

Giá phân bón tăng

Giá phân bón tại Trung Quốc trong năm 2017 đang thể hiện xu hướng hồi phục và tăng đến một mức nhất định. Trên thực tế, giá phân bón tại đây có thể tăng trung bình khoảng 60 USD/tấn. Những yếu tố động lực của xu hướng tăng giá này là sự tăng giá của các loại nguyên liệu như quặng phốtphat, lưu huỳnh, urê và amoniăc lỏng. Ngoài ra, chi phí vận chuyển nguyên liệu và chi phí năng lượng (nhiên liệu, điện) cũng sẽ tăng trong năm 2017.

Chính sách môi trường

Yếu tố cuối cùng – nhưng có thể là quan trọng nhất - tác động đến ngành sản xuất kinh doanh phân bón tại Trung Quốc trong năm 2017 là chính sách môi trường chặt chẽ hơn của chính phủ nước này. Nhiều nhà sản xuất phân bón đã phải đứng trước nguy cơ cắt giảm sản xuất hoặc đóng cửa trước những biện pháp mà Cục Bảo vệ môi trường của Trung Quốc đưa ra áp dụng. Nhiều nhà sản xuất cũng sẽ bắt buộc phải thực hiện các biện pháp xử lý phế thải với chi phí cao, khiến cho chi phí tăng và sản lượng giảm.

Nhìn chung, những xu hướng trên sẽ ảnh hưởng đến tình hình cung cầu phân bón tại Trung Quốc trong năm 2017 cũng như các năm sau.

Tạp chí CNHC số 4/2017